Full resolution (JPEG) - On this page / på denna sida - Sider ...
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
Below is the raw OCR text
from the above scanned image.
Do you see an error? Proofread the page now!
Här nedan syns maskintolkade texten från faksimilbilden ovan.
Ser du något fel? Korrekturläs sidan nu!
This page has been proofread at least once.
(diff)
(history)
Denna sida har korrekturlästs minst en gång.
(skillnad)
(historik)
til 1370 enn erkebiskopar i Nidaros. Dei kallast vanleg
soleis av alle som skreiv norsk ned til 1460-aari, og sjølv
kalla enno den siste erkebiskopen som skreiv paa norsk
seg oftast erkebiskop i Nidaros i sine norske brev. Det
var Gaute Ivarsson (1475—1510). I andre brev òg er
Nidaros ofte nemnt, det namnet er ein-raadande aa kalla ned
til ca. 1400. «Nidaros» brukar sogone, naar dei ikkje segjer
berre «kaupangen»; og «Nidaros» vert nemnt ymse stader
i lovene.
Men alt fyre 1400 er det so, at av og til kann
landskapsnamnet «Trondheim» verta nytta til bynamn. Ein finn slikt
namnebruk i landslovi og bylovi aat Magnus Lagabøte —
som elles baae hev Nidaros òg —, og ein kann finna det i
titulaturen aat erkebispen etter ca. 1360. Men det er
sjeldsynt fyre 1400. I det 15. hundradaaret derimot vert det
hard tevling millom «Nidaros» (Nidros) og «Trondheim».
Resultatet er at ikring 1500 er «Trondheim» (ymist skrive)
vanlegast. Og fraa 1530-aari kjem Nidaros heilt ut or bruk
i skrifter paa norderlendsk maal. Berre i skrifter paa
latin heldt det seg. Paa latin hev dei brukt det gamle
namnet ned til notidi. Det latinske namnet paa katedralskulen
i byen — so lenge dei brukte det —, var soleis schola
Nidrosiensis. Og studentar fraa Trondheim vart innskrivne i
matrikkelen ved Kjøbenhavns universitet med tillegget
e schola Nidrosiensi so lenge unionen med Danmark varde.
I folkemaal i notidi er visst ikkje «Nidaros» i bruk lenger.
Eg hev fenge uppgjeve fraa eit par stader, Vik paa Søre
Helgeland og Seim i Nordhordland, at sume gamle der
som folk enno minnest, hev sagt Nidaros.
Uppgaavone synest vera vitnefaste nok. Men naar folk ned imot
notidi hev brukt dette namnet, maa det vei koma av litterær
tradisjon. Me torer ikkje segja at det hev direkte
samanheng med gamalnorsk.
Det fyrste upphavet til det merkelege namnebytet som
hev gjenge fyre seg her, hev dei meint aa finna i dei eldste
kyrkjelege tilhøvi. Dei missjonsbiskopane som arbeidde
her i landet i fyrste helvti av det 11. hundradaaret, hadde
ikkje noko fast bispesæte. Dei som arbeidde nordanfjells,
<< prev. page << föreg. sida << >> nästa sida >> next page >>
